زندگی کردن، داشتن ارتباطات و روابط اجتماعی، دیدن عزیزان، کارکردن و خیلی چیزهای مهم دیگر از زندگی به دیدن و بینایی وابسته هستند و اگر چشم که یکی از دارایی‌های مهم ما محسوب میشود به بیماری دچار شود، به شدت می‌تواند تمام جنبه‌های زندگی را تحت تاثیر قرار دهد. یکی از این بیماری‌های شایع چشمی، قوز قرنیه است. در این مطلب از سلامت باشیم، توضیح خواهیم داد که قوز قرنیه چیست، چه چیزی باعث آن میشود، چه علائمی دارد، چگونه میتوان آن را تشخیص داد، آیا قابل پیشگیری است، آیا می تواند باعث نابینایی شود و درمان‌های ممکن چیست.
قوز قرنیه چیست؟
چشم به عنوان یک عضو حیاتی که زندگی ما انسان‌ها به آن وابسته است، بنا به شرایط مختلف ممکن است به بیماری‌های مختلفی دچار میشود که سلامت بینایی را به کلی به خطر می‌اندازند و یکی از این بیماری‌ها قوز قرنیه است.
قوز قرنیه یک بیماری پیشرونده چشم است و زمانی رخ می‌دهد که قرنیه، سطح جلویی شفاف و گنبدی شکل چشم، نازک شده و به سمت بیرون به شکل مخروطی برآمده میشود.
قرنیه مسئول شکست (خم کردن) پرتوهای نوری است که وارد چشم میشود و آنها را روی شبکیه، بافت حساس به نور در پشت چشم متمرکز می‌کند.
وقتی قرنیه طبیعی و صاف باشد، به ما این امکان را می‌دهد تا تصاویر واضح و شفاف ببینیم. اما هنگامی که قرنیه منحرف و نامنظم باشد، باعث میشود بینایی تار، با اعوجاج یا از حالت طبیعی خود منحرف شود.
این تغییر شکل قرنیه چشم می‌تواند یک یا هر دو چشم را درگیر کند و معمولاً در نوجوانی یا اوایل دهه بیست سالگی ایجاد میشود. ممکن است به آرامی یا به سرعت پیشرفت کند و شدت آن می‌تواند از خفیف تا شدید متفاوت باشد. تخمین زده میشود که این بیماری چشمی از هر 2000 نفر در سراسر جهان یک نفر را مبتلا می‌کند.
چه چیزی باعث قوز قرنیه میشود؟
علت دقیق قوز قرنیه به طور کامل شناخته نشده است، اما اعتقاد بر این است که ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی باعث به وجود آمدن آن می‌شوند. برخی از عوامل احتمالی که ممکن است منجر به قوز قرنیه شوند عبارتند از:
- ژنتیک: برخی افراد تمایل به ابتلا به قوز قرنیه را از والدین خود به ارث می‌برند یا دارای اختلالات ژنتیکی هستند که بر چشم یا بافت همبند آنها تأثیر می‌گذارد.
- مالش چشم: مالش شدید یا مکرر چشم‌ها می‌تواند به قرنیه آسیب برساند و ساختار آن را ضعیف کند.
- آلرژی: ابتلا به آلرژی‌هایی مانند تب یونجه یا آسم می‌تواند باعث خارش چشم‌ها شود که در نهایت نیاز به مالیدن بیشتر نیز پیدا می‌کند.
- هورمون‌ها: تغییرات هورمونی در دوران بلوغ یا بارداری می‌تواند بر چشم‌های شما تأثیر بگذارد و آنها را بیشتر مستعد ابتلا به قوز قرنیه کند.
- صدمات چشمی: ضربه یا جراحی به چشم می‌تواند به قرنیه شما آسیب برساند و باعث ایجاد قوز قرنیه شود.
- لنزهای تماسی: استفاده از لنزهای تماسی برای مدت طولانی یا تمیز نکردن صحیح آنها می‌تواند چشمان شما را تحریک کند و باعث التهاب یا عفونت در قرنیه شود.
علائم قوز قرنیه چیست؟
این بیماری شایع چشمی معمولاً در مراحل اولیه هیچ علائم خاصی ایجاد نمی‌کند، اما با پیشرفت، می‌تواند بینایی را به طرق مختلف تحت تأثیر قرار دهد. برخی از علائم رایج قوز قرنیه عبارتند از:
- تاری یا تحریف دید.
- مشکل در دید در شب یا در نور کم.
- افزایش حساسیت به تابش خیره کننده یا نور شدید.
- دیدن هاله‌های اطراف چراغ‌ها.
- تغییرات مکرر در نسخه عینک یا لنزهای تماسی شما.
- آستیگماتیسم (انحنای نامنظم قرنیه که باعث تاری دید میشود).
- نزدیک بینی یا دوربینی.
- دوبینی یا شبح (دیدن چندین تصویر از یک شئ).
- خستگی چشم یا سردرد.
در صورت مشاهده هر یک از این علائم، باید در اسرع وقت با چشم پزشک مشورت کنید. قوز قرنیه می‌تواند با فعالیت‌های روزانه و کیفیت زندگی تداخل داشته باشد و همچنین ممکن است خطر عفونت یا عوارض چشمی را افزایش دهد.
چگونه قوز قرنیه را تشخیص دهیم؟
از آنجایی که این بیماری چشمی بسیار مهم است، باید برای تشخیص قوز قرنیه به چشم پزشک مراجعه شود. چشم پزشک یک معاینه جامع انجام می‌دهد که ممکن است شامل آزمایش‌های زیر باشد:
- تست حدت بینایی: این تست میزان دید را در فواصل مختلف اندازه گیری می‌کند. از بیمار خواسته میشود که حروف یا اعداد را در نمودار یا صفحه نمایش با یک چشم در یک زمان بخواند.
- معاینه لامپ شکاف: این آزمایش از یک میکروسکوپ مخصوص و یک نور روشن برای بررسی قسمت‌های جلویی و پشتی چشم از جمله قرنیه استفاده می‌کند. چشم پزشک، هر گونه نشانه‌ای از نازک شدن، برآمدگی، جای زخم یا نامنظمی را در قرنیه بررسی می‌کند.
- کراتومتری: نوعی دیگر از آزمایش که انحنای قرنیه را با تابش الگوی نور به آن و اندازه‌گیری انعکاس آن می‌سنجد. این آزمایش می‌تواند به تعیین درجه آستیگماتیسم ناشی از قوز قرنیه کمک کند.
- توپوگرافی قرنیه: در این نوع از یک دستگاه کامپیوتری استفاده میشود که با پرتاب کردن حلقه‌های نور بر روی قرنیه و اندازه گیری اعوجاج آنها، نقشه‌ای از سطح قرنیه ایجاد می‌کند. این آزمایش می‌تواند به اندازه گیری شکل، اندازه و محل برآمدگی مخروط مانند ناشی از قوز قرنیه کمک کند.
- پاکی متری قرنیه: یکی دیگر از راه‌های تشخیص قوز قرنیه آزمایشی است که ضخامت قرنیه را با استفاده از دستگاهی که امواج اولتراسوند منتشر می‌کند، اندازه گیری می‌کند. این آزمایش می‌تواند به ارزیابی شدت قوز قرنیه و خطر عوارض کمک کند.
همینطور چشم پزشک ممکن است آزمایش‌های دیگری را نیز برای ارزیابی کیفیت بینایی، فشار چشم، تولید اشک یا حرکت چشم انجام دهد.
آیا قوز قرنیه قابل پیشگیری است؟
هیچ راه قطعی برای جلوگیری از پیشرفت قوز قرنیه وجود ندارد، اما می‌توانید اقداماتی را برای کاهش خطر و کاهش سرعت پیشرفت آن انجام دهید. برخی از این مراحل عبارتند از:
1- اجتناب از مالش چشم
برای جلوگیری از قوز قرنیه، سعی کنید چشم‌هایتان را خیلی سخت یا زیاد مالش ندهید، زیرا این کار می‌تواند به قرنیه شما آسیب برساند و قوز قرنیه را بدتر کند. اگر چشمان شما خارش یا تحریک دارد، از قطره‌های چشمی یا کمپرس سرد برای تسکین آنها استفاده کنید.
2- مدیریت آلرژی
اگر آلرژی دارید که باعث خارش چشم میشود، از آنتی هیستامین‌ها یا سایر داروها برای کنترل آن استفاده کنید. همچنین بهتر است از مواد آلرژی زا مانند گرد و غبار، گرده، یا شوره حیوانات خانگی که ممکن است علائم شما را تحریک کنند، اجتناب کنید.
3- استفاده از عینک محافظ
هنگامی که به بیرون می‌روید از عینک آفتابی استفاده کنید که 100% اشعه UVA و UVB را مسدود می‌کند یا هنگام ورزش یا کار با مواد شیمیایی یا ابزاری که ممکن است به چشم شما آسیب بزند از عینک یا محافظ صورت استفاده کنید.
4- استفاده صحیح از لنزهای تماسی
اگر از لنزهای تماسی استفاده می‌کنید، دستورالعمل‌های چشم پزشک خود را در مورد نحوه پوشیدن، تمیز کردن و نگهداری آنها دنبال کنید. آنها را بیشتر از زمان توصیه شده نپوشید یا با آنها نخوابید. آنها را به طور مرتب تعویض کنید و هر بار از محلول تازه استفاده کنید.
5- انجام معاینات منظم چشم
اگر مشکلات چشمی یا عوامل خطر قوز قرنیه را دارید حداقل سالی یک بار یا بیشتر به چشم پزشک مراجعه کنید. معاینه چشم می‌تواند به تشخیص زودهنگام قوز قرنیه و نظارت بر پیشرفت آن کمک کند.
آیا قوز قرنیه باعث کوری می شود؟
بهتر است بدانید قوز قرنیه معمولاً باعث نابینایی نمی‌شود، اما در صورت درمان نشدن یا ایجاد عارضه توسط عوامل دیگر، ممکن است باعث از دست دادن شدید بینایی شود. برخی از عوارض احتمالی قوز قرنیه عبارتند از:
- هیدروپس قرنیه: وضعیتی است که در آن لایه داخلی قرنیه پاره میشود و اجازه می‌دهد مایع از داخل چشم وارد قرنیه شود. این اتفاق باعث تورم، درد و از دست دادن ناگهانی بینایی در چشم آسیب دیده میشود. هیدروپس قرنیه معمولاً در عرض چند هفته یا چند ماه خود به خود بهبود می‌یابد، اما می‌تواند زخم‌‌ها یا بی نظمی‌های دائمی را در قرنیه ایجاد کند.
- زخم قرنیه: نوعی دیگر از عوارض این بیمری چشمی، که در آن قرنیه بافت اسکار به دلیل آسیب، عفونت، التهاب یا جراحی ایجاد میشود. بافت اسکار می‌تواند قرنیه را مات کرده و بینایی را مختل کند. اسکار قرنیه گاهی اوقات با دارو یا جراحی لیزر قابل درمان است، اما ممکن است در موارد شدید نیاز به پیوند قرنیه داشته باشد.
- عفونت قرنیه: در این وضعیت قرنیه توسط باکتری‌ها، ویروس‌ها، قارچ‌ها یا انگل‌ها آلوده میشود. عفونت قرنیه می‌تواند باعث قرمزی، درد، ترشح، حساسیت به نور و تاری دید در چشم آسیب دیده شود. عفونت قرنیه را میتوان با آنتی بیوتیک ها یا داروهای ضد قارچ درمان کرد، اما اگر به موقع درمان نشود، منجر به زخم یا زخم قرنیه میشود.
- زخم قرنیه: این وضعیتی است که قرنیه به دلیل آسیب، عفونت، التهاب یا خشکی دچار زخم باز میشود. زخم قرنیه می‌تواند باعث درد شدید، حساسیت به نور و از دست دادن بینایی در چشم آسیب دیده شود. زخم قرنیه را میتوان با دارو یا جراحی درمان کرد، اما در صورت عدم درمان مناسب می‌تواند منجر به آسیب دائمی قرنیه یا از دست دادن چشم شود.
درمان قوز قرنیه چیست؟
همانند تمام بیماری‌های دیگر، درمان قوز قرنیه به شدت و پیشرفت بیماری بستگی دارد. برخی از درمان‌های ممکن برای بهبودی قوز قرنیه عبارتند از:
استفاده از عینک یا لنز تماسی
استفاده از عینک یا لنز تماسی رایج‌ترین و غیر تهاجمی‌ترین درمان‌های قوز قرنیه هستند. آنها می‌توانند به اصلاح دید و کاهش سرعت پیشرفت قوز قرنیه با ایجاد حمایت و ثبات قرنیه کمک کنند.
با این حال، با پیشرفت قوز قرنیه، ممکن است به نسخه‌های قوی‌تر یا انواع خاصی از لنزهای تماسی مانند لنزهای نفوذپذیر گاز سفت و سخت (RGP)، لنزهای هیبریدی، لنزهای اسکلرال یا لنزهای پیگیبک نیاز باشد.
پیوند متقابل قرنیه (CXL)
این یک روش کم تهاجمی است که شامل استفاده از قطره‌های ریبوفلاوین (ویتامین B2) و اشعه ماوراء بنفش (UV) به قرنیه میشود. این فرآیند فیبرهای کلاژن را در قرنیه تقویت کرده و آن را در برابر نازک شدن و برآمدگی مقاوم می‌کند.
CXL می‌تواند به توقف یا کند کردن پیشرفت قوز قرنیه و بهبود کمک کند. همچنین این پیوند معمولاً در بیمارانی انجام میشود که قوز قرنیه خفیف تا متوسط دارند و قرنیه آنها به اندازه کافی ضخیم است که بتواند در مقابل این عمل مقاومت کند.
پیوند قرنیه
یک روش جراحی که شامل جایگزینی قرنیه آسیب دیده با قرنیه سالم است. پیوند قرنیه می‌تواند بینایی را بازگرداند و نیاز به عینک یا لنز تماسی را از بین ببرد.
با این حال، معمولاً برای بیمارانی که قوز قرنیه شدید دارند و سایر درمان‌ها ناموفق بوده‌اند یا دارای عوارضی مانند اسکار قرنیه، هیدروپس یا زخم هستند، اختصاص دارد.
پیوند قرنیه یک جراحی بزرگ است که خطراتی مانند رد شدن، عفونت، خونریزی، گلوکوم یا آب مروارید را به همراه دارد. همچنین برای جلوگیری از دفع قرنیه جدید توسط بدن، باید داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی تا آخر عمر مصرف شوند.
سخن آخر
در این مطلب از سلامت باشیم، توضیح دادیم که قوز قرنیه یک بیماری پیشرونده چشم است که بر شکل و شفافیت قرنیه تأثیر می‌گذارد. این بیماری به دلیل ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی ایجاد میشود که ساختار قرنیه را ضعیف می‌کند و باعث میشود به شکل مخروطی به سمت بیرون برآمده تغییر شکل دهد. همچنین این بیماری شایع چشمی می‌تواند باعث تاری، تحریف یا دوبینی، افزایش حساسیت به نور، تغییرات مکرر در نسخه شما، یا خستگی چشم یا سردرد شود. قوز قرنیه معمولاً باعث نابینایی نمی‌شود، اما اگر تحت درمان قرار نگیرد یا تحت تأثیر عوامل دیگر قرار داشته باشد، می‌تواند باعث کاهش شدید بینایی یا عوارض شود.
